Niniejszy raport powstał w ramach projektu Tempus Phare Jep no Jep-12266-97.Celem pracy tej jest analiza systemów punktów kredytowych stosowanych na uczelniach europejskich ze szczególnym uwzględnieniem studiów licencjackich. W zamierzeniach raport ten ma stanowić pomoc w tworzonym aktualnie systemie punktów kredytowych oraz nowym systemie studiów licencjackich w Instytucie Matematycznym Uniwersytetu Wrocławskiego.

Raport składa się z dwóch części:

1. Opisu europejskiego systemu punktów kredytowych – sytemu zalecanego przez Unię Europejską i będącego jednym z bardziej popularnych systemów punktów kredytowych w Europie. W rozdziale tym przedstawiamy teoretyczne założenia i praktyczne uwagi na temat wprowadzania systemu ECTS.
2. Opisu systemów punktów kredytowych w wybranych ośrodkach akademickich Europy. W rozdziale tym opisujemy systemy punktów kredytowych pięciu uczelni europejskich. Jako załącznik przedstawiamy autentyczne programy studiów oraz opisy kursów prowadzonych przez analizowane uczelnie ze szczególnym uwzględnieniem informacji dotyczącej punktów kredytowych.

1. Europejski system punktów kredytowych (kredyty ECTS)

Rozdział ten poświęcony jest teoretycznym założeniom systemu punktów kredytowych, realizowanego przez państwa Unii Europejskiej.
 
 
 
 

1.1 Przyczyny powstania i podstawy

Europejski system punktów kredytowych (kredyty ECTS) stanowi integralną część programu realizowanego przez Unię Europejską i mającego na celu stworzenie możliwości kontynuacji studiów (nauki) przez studentów na obszarze całej Unii Europejskiej. Jednym z zasadniczych jego celów jest stworzenie instrumentów umożliwiających studentom zmianę macierzystej uczelni lub okresowe zdobywanie wiedzy na niemacierzystej uczelni. W tym celu niezbędne jest stworzenie miary porównującej wiedzę osiągniętą przez studenta na danej uczelni.

Kredyty ECTS są liczbami z zakresu od 1 do 60 przydzielonymi do kursów, prowadzonych przez uczelnię, w celu określenia nakładu pracy potrzebnej studentowi do ukończenia go. Odpowiadają one frakcji pracy, wymaganej przez dany kurs, w stosunku do całkowitego czasu pracy potrzebnego o ukończenia całego roku akademickiego w danej instytucji. Uwzględniają one wykłady, ćwiczenia, seminaria, pracownie, praktyki, osobistą naukę (w domu, w bibliotece), egzaminy, prace dyplomowe, itp. Kredyty ECTS są zatem oparte na całkowitym nakładzie pracy studenta, a nie tylko na ilości godzin kontaktu z wykładowcą.

Kredyty ECTS stanowią bardziej relatywną niż absolutną miarę nakładu pracy studenta. Specyfikują one jedynie jaką część, z rocznego czasu pracy studenta, dany kurs zajmuje.

W ramach systemu kredytów ECTS przyjęto, że 60 kredytów reprezentuje nakład pracy potrzebnej studentowi na zaliczenie jednego roku akademickiego. Odpowiednio 30 punktów odpowiada jednemu semestrowi.

1.2 Jak alokować punkty kredytowe
 
 

Przydział punktów kredytowych powinien być poprzedzony opracowaniem całkowitej struktury programu nauczania oraz siatki kursów (zajęć), które student powinien zaliczyć w danym roku akademickim aby ukończyć naukę w oficjalnym czasie trwania studiów.

Powinno się unikać przydziału punktów ułamkowych (np. 5.76 ECTS), gdyż pomimo, że matematycznie może to być poprawne, to większość instytucji wdrażających ten system ogranicza się do stosowania punktów o wartościach naturalnych. Na niektórych uczelniach dopuszcza się przyznawanie punktów kredytowych z dokładnością do pół kredytu (patrz rozdział 2). Wprowadzanie większej dokładności w określaniu wkładu pracy studenta w określony kurs może prowadzić do problemów. Na przykład w przypadku zmiany uczelni lub odbywania niektórych zajęć poza macierzystą jednostką może to prowadzić do konieczności zaliczenia przez studenta dodatkowego przedmiotu, gdyż po zsumowaniu kredytów ECTS z różnych uczelni brakuje ułamkowej liczby punktów do limitu 60 ECTS.

W przypadku nierównomiernego obciążenia semestrów w danym roku studiów dopuszczalne jest nierówne podzielenie ilości zdobywanych punktów w danym semestrze (tak jednak aby łącznie otrzymać 60 ECTS). W przypadku dużej nierównomierności w ilości zdobywanych punktów w semestrach danego roku, dobrze jest zaznaczyć to w pakiecie informacyjnym dotyczącym studiów, by studenci przybywający z innych jednostek na pobyt semestralny nie zostali zaskoczeni uzyskaniem mniejszej niż 30 ECTS.

Kredyty ECTS powinny być przydzielane wszystkim kursom dostępnym na uczelni – zarówno obowiązkowym, jak i do wyboru. Kredyty powinny być także przyznawane za projekty, pracę licencjacką, magisterską jak również za praktyki zawodowe (na matematyce na przykład za praktyki pedagogiczne).

Nie powinno być żadnego związku z ilością przyznawanych punktów kredytowych, a poziomem trudności kursu. W systemie ECTS poziom kursu opisany jest w pakiecie informacyjnym dotyczącym danego kursu.

Przydział punktów kredytowych danym kursom powinien być oparty nie tylko na ilości godzin kontaktu z nauczycielem, ale przede wszystkim na całkowitym nakładzie pracy, który jest generowany poprzez dany kurs. W przypadku prowadzenia przez uczelnię jedynie kursów składających się tradycyjnie z wykładu, ćwiczeń i egzaminu ilości punktów ECTS często odpowiadają łącznej ilości godzin wykładu i ćwiczeń. Sprawa jest nieco bardziej skomplikowana jeśli dany kurs zawiera oprócz tradycyjnych wykładów z ćwiczeniami także bloki składające się z zajęć czysto laboratoryjnych. Oczywiste jest, że przyswojenie godziny wykładu wymaga innego nakładu pracy niż godzina pracy w laboratorium. Przyjęło się stosować (patrz “European credit Transfer System – ECTS User’s guide”, strona 7) przelicznik, że jedna godzina pracy w laboratorium “warta” jest tyle co połowa lub jedna czwarta “wartości” jednej godziny wykładu.

Czasami ten sam kurs dostępny jest studentom podążającymi ścieżkami różniącymi się pod względem trudności. Powoduje to że obliczając punkty ECTS oddzielnie dla tych ścieżek przedmiot ten otrzymuje inne ilości kredytów w zależności od stopnia trudności ścieżki. Instytucje wprowadzające system ECTS mogą przejściowo alokować różne ilości punktów tym samym kursom w zależności od trudności programu danej ścieżki, lecz długookresowo pożądane jest aby każdy kurs miał przydzieloną jedną określoną ilość kredytów ECTS.
 
 

1.3 Przyznawanie punktów studentom
 
 

Kredyty ECTS (przydzielone kursom) są przyznawane jedynie studentom, którzy pozytywnie ukończyli dany kurs, spełniając wymagania zaliczeniowe stawiane w pakiecie informacyjnym dotyczącym danego kursu. A zatem studenci nie dostają punktów za chodzenie na zajęcia, muszą oni wykazać się opanowaniem materiału danego kursu (może to być w formie egzaminu, pracy pisemnej, prezentacji na seminarium, itp.)

Ilość ECTS nie zależy od oceny uzyskanej za dany kurs (po warunkiem że kurs został pozytywnie zaliczony). Ilość kredytów przyznawanych za kurs jest stała i taka sama dla wszystkich studentów, którzy spełnili wymagania zaliczeniowe. Jakość wiedzy prezentowanej przez studenta z danego kursu określa jedynie ocena uzyskana na zakończenie kursu (patrz paragraf o skali ocen).

Niektóre programy studiów składają się z integralnych modułów, które wymagają więcej czasu do ukończenia niż jeden rok akademicki, a studenci muszą ukończyć wszystkie elementy kursu zanim zostaną dopuszczeni do egzaminu końcowego. Taki system może powodować problemy dla wizytujących studentów, którzy wyjechali z macierzystej uczelni jedynie na semestr lub rok akademicki. Mogą oni wziąć udział tylko w części kursu i stąd nie będą w stanie uzyskać punktów odpowiadających wartości całego kursu. W takich przypadkach instytucje chcące używać systemu ECTS mogą albo zmienić strukturę programu aby była ona bardziej dostępna dla wizytujących studentów, albo przydzielić punkty kredytowe poszczególnym częściom kursu organizując dodatkowe procedury sprawdzające dla studentów, którzy nie mogą uczestniczyć w egzaminie końcowym.
 
 
 
 

1.4 Transfer kredytów ECTS

W celu dokonywania transferu kredytów ECTS, uzyskanych przez studenta, domowa i goszcząca uczelnia powinna przygotować dla studenta uczestniczącego w programie ECTS dokument (“transcript of records”) zawierający:

1. wiedzę zdobytą przez studenta przed i po okresie pobytu na goszczącej uczelni;
2. nazwę każdego kursu zaliczonego przez studenta wraz z ilością kredytów ECTS oraz oceną otrzymaną na zaliczenie według skali ocen danej uczelni oraz (jeśli jest to możliwe) odpowiednik tej oceny w skali ocen ECTS.

Gwarancją dla studenta, że zdobyte przez niego punkty zostaną uznane w macierzystej uczelni, jest tzw. “learning agreement ”, który podpisuje się przed wyjazdem studenta.

Dwa modele transferu kredytów są najbardziej rozpowszechnione:

1. Uczelnia macierzysta ma rok po roku lub semestr po semestrze rozpisany plan studiów. W tym przypadku “learning agreement” pomiędzy instytucjami i studentem ogranicza się do wyznaczenia bloku kursów przeprowadzanych w instytucji goszczącej studenta, które student powinien zaliczyć w zamian za zaliczenie odpowiednio całego roku lub semestru w macierzystej uczelni.
2. Uczelnia macierzysta definiuje swoje wymagania poprzez listę kursów, które muszą zostać wybrane i zaliczone przez studenta w określonym czasie. W tym przypadku “learning agreement” zawiera kursy lub grupy kursów odpowiadających kursom przeprowadzanym w macierzystej uczelni. Po powrocie student otrzymuje jedynie punkty za zaliczone kursy odpowiadające kursom wymaganym w macierzystej uczelni.

(1) (2) (3) (4) (5) see explanation on back page
 
 

Diploma/degree awarded: ...............................................................................................................................................
 
 

Date Signature of registrar/dean/administration officer Stamp of institution:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

NB : This document is not valid without the signature of the registrar/dean/administration officer and the official stamp of the institution.
 
 

DETAILS OF THE PROPOSED STUDY PROGRAMME ABROAD/LEARNING AGREEMENT

if necessary, continue the list on a separate sheet

CHANGES TO ORIGINAL PROPOSED STUDY PROGRAMME/LEARNING AGREEMENT

if necessary, continue this list on a separate sheet
 
 

1.5 Koordynatorzy ECTS
 
 

Uczelnie współpracujące w ramach systemu ECTS powinny wyznaczyć koordynatora na szczeblu wydziału oraz całej uczelni. W dalszej części ograniczymy się do opisu zadań wykonywanych przez koordynatora na poziomie wydziału.

W ramach pracy koordynatora leży:

1. Informowanie studentów o praktycznych detalach związanych z systemem i możliwościach , które stwarza. Na przykład udostępnianie pakietów informacyjnych uczelni partnerskich, pomoc w wypełnianiu niezbędnych dokumentów (“learning agreement”, “transcript of records”);
2. Wymiana dokumentów pomiędzy macierzystą uczelnią, a uczelnią do której delegowany jest student;
3. Pomoc w przygotowywaniu programu studiów, a w szczególności w zasadach alokacji punktów kredytowych;
4. Przygotowywanie dokumentów “transcripts of records” dla wyjeżdżających studentów zarówno przed ich wyjazdem jak i po powrocie;

1.6 Pakiet informacyjny
 
 

Każda instytucja uczestnicząca w programie ECTS powinna utworzyć pakiet informacyjny, będący pomocą dla potencjalnych instytucji partnerskich, studentów i pracowników instytucji partnerskich. W skład takiego pakietu wchodzą zazwyczaj następujące informacje:

1. Krótki opis na czym polega system ECTS;
2. Podstawowe informacje o uczelni – nazwa, adres, procedury przyjmowania na uczelnię. itp.
3. Praktyczne informacje – jak dojechać, koszt życia, możliwości zakwaterowania, ubezpieczenia, dostęp do biblioteki, itp.
4. Informacje o wydziale – struktura studiów, spis kursów – na przykład tabela lub diagram ukazujący strukturę studiów.
5. Opis kursów – numer identyfikacyjny, opis, poziom trudności, prowadzący wykładowcy, długość trwania kursu, metody uczenia, wymagania przed rozpoczęciem kursu, język w którym prowadzony jest kurs, ilość punktów kredytowych ECTS.

W ramach programu ECTS zaleca się używania poniżej podanej skali ocen (źródło: “European credit Transfer System – ECTS User’s guide”):
 

Ocena ECTS	Procent studentów zwykle otrzymujących daną ocenę	Definicja
A	10	EXCELLENT - outstanding performance with only minor errors
B	25	VERY GOOD -above the average standard but with some errors
C	30	GOOD -generally sound work with a number of notable errors
D	25	SATISFACTORY- fair but with significant shortcomings
E	10	SUFFICIENT - performance meets the minimum criteria
FX	-	FAIL- some more work required before the credit can be awarded
F	-	FAIL- considerable further work is required

 
 
 
 
 

2. Systemy punktów kredytowych na wybranych uczelniach

europejskich
 
 

W rozdziale tym przedstawimy wybrane systemy punktów kredytowych na uczelniach europejskich.

Skrócony przegląd podstawowych charakterystyk stosowanych systemów przedstawiamy w poniższej tabeli:
 
 
 
 

Nazwa uczelni	Ilość godzin/ rok	Ilość kredytów/ rok	Ilość kredytów/ kurs	Zajęcia nadprogramowe	Projekt
Uniwersytet w Lund	500 –600	60	7,5 ; 15; 30 ECTS głównie w zależności od ilości godzin wykładu, ćwiczeń i laboratorium	co najmniej 30 ECTS	15 ECTS
Uniwersytet w Kopenhadze	~540	60	duże zróżnicowanie – od 6 do 30 ECTS ilość przyznawanych punktów nie jest bezpośrednio związana z ilością godzin kursu	w zależności od kierunku (patrz odpowiedni dodatek)	10 ECTS
Uniwersytet w Aathus	~600	60	zazwyczaj 10 ECTS		10 ECTS
Uniwersytet w Madrycie	600	~60	według zasady: 1 ECTS = 10 godzin zajęć	pierwszy rok – 7,5 ECTS; łącznie w 2 i 3 roku 30 ECTS	???
Szkoła Matematyki w Leeds	???	120	10 lub 20 kredytów w zależności od długości trwania kursu (1 lub 2 semestry)	na 2 i 3 roku po 20 kredytów	nie ma projektu

 
 
 

2.1 Uniwersytet w Lund (Szwecja)
 
 

Opis systemu studiów

Studia licencjackie na Uniwersytecie w Lund trwają trzy lata. Każdy rok podzielony jest na dwa semestry (cztery okresy). Łącznie rok akademicki trwa czterdzieści tygodni (4*10 tygodni). Przeciętnie studenci mają od 12 do 15 godzin tygodniowo. Wybierając matematykę lub statystykę jako główne przedmioty, student przygotowywany jest do pracy w takich dziedzinach jak prowadzenie i analiza badań statystycznych, przemysł farmaceutyczny, ubezpieczenia i bankowość, badania operacyjne. Program studiów może być także połączony z jednorocznym kursem dydaktycznym, który prowadzi do uzyskania magistra edukacji, uprawniającego do uczenia w szkole średniej lub gimnazjum.

Nowi studenci na kierunku matematyczno-przyrodniczym mają do wyboru dwa główne kierunki:

1) Kierunek 1 zawiera jako główne przedmioty matematykę i statystykę, informatykę, fizykę i chemię

2) Kierunek 2 zawiera jako główne przedmioty chemię, biologię i geologię.

Studenci wybierający Kierunek 1 rozpoczynają od obowiązkowego kursu z matematyki, który trwa pół roku (cały semestr) i uzyskują za zaliczenie kursu tego 30 punktów. W następnych semestrach wybierają oni kursy (normalnie trwające 1 semestr, czasami jeden okres) według zainteresowań oraz w zgodzie z wymaganiami do osiągnięcia licencjatu w wybranej przez nich specjalności.
 
 

Opis systemu punktów kredytowych

Na Uniwersytecie w Lund stosowane są dwa systemy naliczania punktów za zaliczone zajęcia:

1. System szwedzki, w którym każdy tydzień pracy studenta wart jest 1 punkt. Daje to razem 40 punktów, które należy uzbierać w ciągu roku szkolnego.
2. System oparty na ECTS,. W tym systemie student ma do zebrania 60 ECTS w ciągu roku szkolnego.

to w dalszej części skoncentrujemy się na opisie jedynie systemu drugiego.

Kurs licencjacki trwa w Lund trzy lata. W ciągu tego czasu należy zdobyć 180 ECTS, przy czym aby zaliczyć dany rok należy uzyskać 60 ECTS. Aby uzyskać tytuł bakałarza należy skompletować:

-) co najmniej 90 ECTS z przedmiotów wiodących

-) 15 ECTS za projekt licencjacki (to czasami jest włączone do przedmiotów wiodących)

-) co najmniej 30 ECTS z przedmiotów dodatkowych, które studenci wybierają według własnych zainteresowań.

Nie ma obowiązku zaliczenia kursu językowego – studenci mają całkowitą swobodę w wybraniu przedmiotu dodatkowego w obrębie Uniwersytetu i Politechniki w Lund.

Punkty za kursy przyznawane są jedynie wówczas, gdy zdany zostanie egzamin końcowy oraz zaliczone zostaną ćwiczenia oraz pracownie komputerowe związane z danym kursem. Nie przyznaje się żadnych punktów za zaliczenie np. jedynie ćwiczeń.

Ilość punktów przydzielonych danym kursom zależy przede wszystkim od ilości pracy, jaką student musi włożyć w zaliczenie. Standardowo przyjmuje się, że student powinien mieć od 12 do 15 godzin zajęć tygodniowo ( nie należy zapominać że rok akademicki trwa w Lund 40 tygodni, a nie 30 jak u nas). Za kurs, który trwa jeden okres (10 tygodni) i zajmuje w granicach 12-15 godz/tydzień, czyli za 120-150 godzin zajęć student zazwyczaj otrzymuje 15 ECTS. Dokładne ilości punktów, ilość zajęć oraz krótkie streszczenia kursów dołączone są na końcu raportu.

Dodatkowo za wykonanie projektu licencjackiego student otrzymuje 15 ECTS (standardowo ostatni okres na trzecim roku poświęcony jest pisaniu projektu).
 
 
 
 
 
 

2.2 Uniwersytet w Kopenhadze (Dania)
 
 

Na uniwersytecie w Kopenhadze stosuje się dwa systemy naliczania punktów kredytowych. Pierwszy z nich to stosowany od wielu lat system, w którym rocznie student powinien zdobyć 24 punkty. Drugim systemem jest obecnie wprowadzany system oparty na ECTS. Ponieważ istnieje prosty przelicznik, stosowany przez władze Uniwersytetu w Kopenhadze, a polegający na tym , że

więc w dalszej części skoncentrujemy się na opisie systemu punktów kredytowych w jednostkach ECTS. Jako przykład omówimy studia licencjackie o specjalności aktuarialnej.

Licencjackie studia o specjalności aktuarialnej trwają trzy lata, w czasie, których student co roku zobowiązany jest zdobyć 60 ECTS. Siatka wykładów jest dość rozbudowana (patrz Dodatek: Uniwersytet w Kopenhadze, Plan studiów aktuarialnych w Kopenhadze, str. 2), gdyż studenci mają możliwość dokonywania wyboru niektórych przedmiotów już na drugim roku. Standardowo w ciągu semestru studenci uczą się równolegle trzech przedmiotów, które w zależności od trudności dają od 6 ECTS ( za Teorię funkcji Zespolonych na drugim roku) do 30 ECTS (za Statystykę 1 na drugim roku). Tygodniowe obciążenie godzinowe studentów tej specjalności zależne jest od roku studiów, lecz waha się w granicach 18 godzin tygodniowo. Na trzecim roku studiów studenci mają obowiązek napisać projekt, za który można otrzymać 10 ECTS.

Ilość punktów kredytowych przyznawanych za zaliczenie danego przedmiotu nie jest w Kopenhadze bezpośrednio związana z ilością godzin wykładu i ćwiczeń. Przykładowo kurs “Life insurance mathematics” trwający dwa semestry po dwie godziny wykładu i trzy godziny ćwiczeń tygodniowo oceniony został na 15 ECTS, podczas gdy kurs “Non-life insurance mathematics” o tym samym wymiarze godzin daje 20 ECTS.
 
 
 
 
 
 

2.3 Uniwersytet w Aarhus (Dania)

Podobnie do systemu kredytowego w Kopenhadze, na Uniwersytecie a Aarhus współgrają ze sobą dwa systemy punktów kredytowych:

1. Tradycyjny duński – 24 kredyty rocznie
2. Oparty na ECTS – 60 kredytów rocznie.

w dalszej analizie operować będziemy kredytami liczonymi według systemu ECTS (niestety większość informacji w dodatku “Uniwersytet w Aarhus” zawiera kredyty liczone według tradycyjnej skali).

Standardowy kurs składa się z 3-4 godzin wykładu i 3 godzin ćwiczeń. Wykłady są przeważnie jednosemestralne, a student po zaliczeniu kursu otrzymuje zazwyczaj 10 ECTS . Semestralna siatka godzin studenta składa się przeważnie z trzech przedmiotów, które łącznie dają około dwudziestu godzin tygodniowo. Rok akademicki trwa 30 tygodni, a więc rocznie student ma około 600 godzin kontaktu z wykładowcami (ćwiczeniowcami). W szóstym semestrze studenci mają mniej godzin zajęć - poświęcają część czasu na pisanie projektu, który daje 10 ECTS.

2.4 Szkoła Matematyki w Leeds (Wielka Brytania)
 
 

W Szkole Matematyki w Leeds stosowany jest system punktów kredytowych, w którym rocznie student zdobywa 120 kredytów. Studia licencjackie trwają trzy lata, a magisterskie cztery lata. Standardowy kurs trwa jeden semestr, a student otrzymuje po zaliczniu go 10 kredytów (w materiałach dotyczących opisu studiów wszystkie kursy jednosemestralne ocenione były na 10 kredytów – patrz Dadatek “Szkoła Matematyki w Leeds”). Program studiów jest dość rozbudowany – istnieje tu wiele możliwości wyboru przedmiotów dodatkowych. Zasadą jest, że na drugim i trzecim roku student może zdobyć po 20 kredytów wśród przedmiotów dodatkowych – zasady wyboru znaleźć można w Dodatku “Szkoła Matematyki w Leeds”.
 
 
 
 

2.5 Uniwersytet w Madrycie

System punktów kredytowych na Uniwersytecie w Madrycie oparty jest na prostej zasadzie, że jeden punkt kredytowy odpowiada dziesięciu godzinom wykładu lub ćwiczeń. Kursy trwają zwykle jeden rok akademicki lub cztery miesiące. Ilość punktów kredytowych przydzielanych poszczególnym kursom ustalana jest z dokładnością do połowy punktu.

Ilość punktów kredytowych wymaganych na poszczególnych latach waha się w granicach 60 rocznie., przy czym w pierwszym roku student zobowiązany jest do uzyskania łącznie 61,5 kredytów, a w drugim i trzecim łącznie 121,5 kredytów. W pierwszym roku studiów student uczy się czterech obowiązkowych wykładów (daje mu to 54 kredyty) oraz wybiera jeden z opcjonalnych kursów (za 7,5 kredytu). W drugim i trzecim roku student musi zaliczyć dziesięć obowiązkowych przedmiotów (co daje 91,5 kredytu) oraz musi wybrać opcjonalne kursy na łączną ilość 30 kredytów.

Przeciętna ilość godzin spędzonych na uczelni waha się w granicach 20 tygodniowo, przy trzydziestu tygodniach roku akademickiego, co daje łącznie 600 godzin rocznie.