Jacek Świątkowski
Wrocław, czerwiec 1998
Geneza raportu.
Niniejszy raport związany jest z grantem TEMPUS przyznanym na lata 1998-2000 Wydziałowi Matematyki i Informatyki U.Wr. na realizację zadań związanych z reformą systemu studiów, a w szczególności z wprowadzeniem dwustopniowego systemu studiów licencjacko-magisterskich. Sporządzenie raportu było jednym z wstępnych zadań do wykonania w ramach tego grantu. Projekt określił cel raportu jako opis aktualnie funkcjonujących studiów na wydziale, w zakresie odpowiadającym projektowanym studiom licencjackim, i wyróżnił 3 konkretne zadania:
Zakres raportu.
Przedstawiony raport dotyczy wyłącznie studiów dziennych prowadzonych w Instytucie Matematycznym (jednym z dwóch instytutów na Wydziale). Ze względu na cel określony w projekcie grantu TEMPUS, raport koncentruje się na sprawach dotyczących pierwszych 3 lat studiów 5-letnich, zaś w przypadku studiów 4-letnich (tzw. kolegium) obejmuje w zasadzie całość tych studiów. Poza zakresem raportu pozostają następujące zagadnienia:
Raport nie omawia szczegółowo programów matematycznych kursów prowadzonych na studiach w Instytucie. Zamiast tego opisane są dominujące ogólne zjawiska występujące w związku z tymi kursami, a także pewne mniej powszechne rozwiązania stosowane podczas ich prowadzenia. Szczegółowe programy kursów wydają się być mniej stabilne niż pewne organizacyjno-programowe prawidłowości dotyczące ich realizacji, więc bardziej pożyteczne z punktu widzenia projektowania reformy wydaje się opisanie tych ogólnych prawidłowości.
Z uwzględnieniem powyższych
istotnych ograniczeń, zakres raportu opisany jest w spisie treści poniżej.
Źródła danych.
Raport został opracowany na podstawie różnorodnych danych uzyskanych z następujących źródeł: dokumentacja i dane dostępne w Dziekanacie Wydziału Matematyki i Informatyki U. Wr. oraz w sekretariacie Dyrektora ds. dydaktycznych Instytutu Matematycznego U. Wr. , dane pochodzące od sekretarzy Komisji egzaminów wstępnych na kierunku matematyka w U. Wr., ankieta przeprowadzona wśród pracowników Instytutu Matematycznego U. Wr. dotycząca kursów prowadzonych na studiach w Instytucie w ostatnich 2 latach, dane i dokumenty uzyskane od pracowników technicznych i dydaktycznych w różny sposób zaangażowanych w obsługę studiów w Instytucie Matematycznym U. Wr.
Spis treści.
1. PRZYJMOWANIE NA STUDIA.
Zasadniczym warunkiem przyjęcia
na studia dzienne było zdanie egzaminu wstępnego z matematyki. Bez egzaminu
wstępnego przyjmowani byli laureaci i finaliści Centralnych Olimpiad Matematycznej,
Fizycznej, Astronomicznej i Chemicznej oraz finaliści w/w Olimpiad Okręgowych.
Warunki przystąpienia do egzaminu wstępnego.
Kandydaci ubiegający się o przyjęcie na wszystkie rodzaje studiów dziennych zobowiązani byli złożyć w ustalonym terminie (ok. 25 maja dla maturzystów z lat poprzednich i ok. 15 czerwca dla maturzystów z danego roku) następujące dokumenty:
Forma, zakres i poziom egzaminu wstępnego.
Przed rokiem 1997 egzamin wstępny na wszystkie dzienne studia miał formę ustnego egzaminu z matematyki. Kandydaci losowali zestaw 3 zadań i otrzymywali 30 do 40 minut czasu na przygotowanie się do odpowiedzi (w niektórych latach, np. w 1995 r. mogli przy tym korzystać z książek, poradników i kalkulatorów). Egzamin zdawali przed 2-3 osobową komisją, mając 20 do 30 minut czasu na odpowiedź. Zadania wylosowane w zestawie były dla komisji podstawą do odbycia z kandydatem rozmowy kwalifikacyjnej uzupełnianej w razie potrzeby dodatkowymi pytaniami.
Na egzaminach wstępnych obowiązywała
znajomość matematyki w zakresie programu dla profilu podstawowego średnich
szkół ogólnokształcących. Ze względu na ilość kandydatów porównywalną z
ilością miejsc na studiach, egzaminy wstępne nie były trudne. Nie zdawały
ich wyłącznie osoby nie potrafiące poradzić sobie z prostymi zadaniami
i pojęciami z zakresu programu szkolnego.
Organizacja egzaminu wstępnego.
Zasadnicza część naboru na studia odbywała się w ramach egzaminu wstępnego przeprowadzanego w pierwszych dniach lipca (np. 4-6 lipca 94, 27-28 czerwca 95, 1-2 lipca 96) i trwającego 2 do 3 dni. Komisja egzaminacyjna składała się zwykle z około 20 osób, w tym przewodniczącego i zastępcy, 2 sekretarzy i około 16 egzaminatorów. Na przewodniczącego i zastępcę powoływany był z reguły któryś z młodszych profesorów bądź doktorów habilitowanych, na egzaminatorów – doktorzy, zaś na sekretarzy – asystenci. Egzaminatorzy pracowali w kilku 2-3 osobowych komisjach, równolegle egzaminując kandydatów, którzy byli kierowani do poszczególnych komisji przez sekretarzy, w miarę zwalniania się miejsc.
O wyniku egzaminu kandydaci byli informowani natychmiast (po krótkiej naradzie komisji), i w przypadku nie zdania były im niezwłocznie zwracane dokumenty. Decyzja o przyjęciu na studia zapadała dopiero po zakończeniu egzaminu i uwzględniała limit miejsc oraz wyniki osiągnięte na egzaminie. W praktyce ilość zdanych egzaminów nie przekraczała wysokości limitu, tak więc wszyscy kandydaci którzy zdali egzamin byli przyjmowani na I rok studiów. O przyjęciu na studia kandydaci byli informowani listownie.
Rekrutacja na studia 5-letnie i 4-letnie zasadniczo odbywała się niezależnie. Kandydaci w podaniach deklarowali który rodzaj studiów chcą podjąć. W niektórych latach komisja egzaminacyjna decydowała się na kierowanie kandydatów ze studiów 5-letnich, którzy zdali egzamin słabo, na studia 4-letnie, i odwrotnie, kandydatów ze studiów 4-letnich, którzy zdali egzamin bardzo dobrze, na studia 5-letnie.
Egzamin testowy w 1997 r.
W 1997 r. lipcowy egzamin wstępny (przeprowadzony 2 lipca) miał po raz pierwszy odmienną formę pisemnego egzaminu testowego. Składał się z dwóch części trwających po dwie godziny, zaś w każdej części należało odpowiedzieć na 20 pytań testowych. Każde pytanie składało się z pięciu podpunktów, do każdego z których trzeba było wybrać jedną z dwóch możliwych odpowiedzi: tak lub nie. Za pięć poprawnych odpowiedzi w ramach jednego pytania przyznawane było 100 punktów, za cztery – 10 punktów, a w pozostałych przypadkach po 1 punkcie za każdą prawidłową odpowiedź. Egzamin był uważany za zdany gdy kandydat uzyskał przynajmniej 600 punktów (na 4000 możliwych do uzyskania).
Wstępne (nieoficjalne) wyniki
zostały ogłoszone już późnym popołudniem w dniu egzaminu.
Dodatkowy nabór na studia.
Dodatkowy nabór (po lipcowym egzaminie wstępnym) obejmował głównie osoby, które zdały egzamin wstępny z matematyki na kierunku informatyka, lecz nie zostały przyjęte na I rok tych studiów z braku wolnych miejsc. Osoby takie, o ile wyraziły chęć podjęcia studiów na matematyce, były przyjmowane bez dodatkowego egzaminu.
Inną formą uzupełniania naboru był w niektórych latach dodatkowy egzamin wstępny przeprowadzany we wrześniu. Takie dodatkowe egzaminy przeprowadzone zostały np. w latach 1996 i 1997 (16.09. 96 i 17.09.97). Ich forma i poziom wymagań były zbliżone do egzaminów lipcowych z tych samych lat.
W 1995 roku dodatkowy nabór
obejmował też osoby, które zdały egzamin wstępny na matematykę, lecz nie
zostały przyjęte na studia (przypadek taki zdarzył się 19 osobom w 1995
r.), i które skutecznie odwoływały się do Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej.
Dane ilościowe dotyczące naboru na studia.
Poniższe tabele ilustrują
ilościowe aspekty naboru na studia 4-letnie i 5-letnie w ostatnich czterech
latach.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Studia 5-letnie
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Studia 4-letnie
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Studia 5-letnie i 4-letnie razem
Charakterystyka kandydatów.
Dane z lat 1994-96 w poniższej tabeli dotyczą wszystkich kandydatów z egzaminu lipcowego (także tych, którzy nie zdali), zaś dane z roku 1997 - osób przyjętych w tym roku na studia (łącznie z przyjętymi w wyniku egzaminu wrześniowego).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Szkoły |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
szkoły |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zamieszkania |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zamieszkania (województwo) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Poniższe dane dotyczą osób studiujących na pierwszych trzech latach dziennych studiów 4-letnich i 5-letnich (wszystkie specjalności) w drugim semestrze roku akademickiego 1997/98. Razem jest to 480 osób.
Oława – 5,
Jelcz – 3,
Ostrów Wlkp. – 6,
Kępno – 4,
Syców – 4,
Świdnica – 6,
Dzierżoniów – 4,
Wałbrzych – 4,
Stronie Śl. – 3,
Lądek Zdr. – 3,
Bystrzyca Kł. – 3,
Ziębice – 3,
Namysłów – 5,
Brzeg – 4,
Prudnik – 3,
Bolesławiec – 3,
Chojnów – 5,
Głogów – 5,
2. 1. PLAN STUDIÓW.
Specjalności.
Studia pięcioletnie prowadzone
są na trzech specjalnościach: ogólnej, teoretycznej i zastosowań matematyki.
Kursy wspólne na wszystkich specjalnościach
Obok tytułów poszczególnych kursów w nawiasach podana jest ilość godzin zajęć – wykładów + ćwiczeń:
Odrębne kursy na poszczególnych specjalnościach.
Specjalność ogólna:
(z wyjątkiem końcowej części
kursu analizy). Ćwiczenia do tych kursów dla studentów kolegium czasami
odbywają się w osobnych grupach ćwiczeniowych (ale nie jest to regułą).
Kursy matematyczne w semestrach od szóstego do ósmego:
Blok kursów dydaktyczno pedagogicznych, odbywających się w semestrach od trzeciego do ósmego:
Pozostałe kursy:
3. DODATEK. OSTATNIE DWA LATA STUDIÓW 5-LETNICH.
Kursy wspólne na wszystkich specjalnościach:
Odrębne kursy na poszczególnych specjalnościach.
Specjalność ogólna:
2.2. KURSY MATEMATYCZNE.
W niniejszym raporcie nie
zostaną omówione szczegółowe programy poszczególnych kursów matematycznych
(realizowane programy dla części z tych kursów znajdują się w załączniku).
Zostaną natomiast opisane (na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród pracowników
Instytutu) ogólne programowe i organizacyjne
aspekty związane z prowadzonymi kursami.
Oficjalne programy wykładów.
Do większości spośród wykładów istnieją oficjalne programy zatwierdzone przez Radę Instytutu i dostępne w sekretariacie. Programy te mają skrótowy charakter i obejmują w zasadzie wyłącznie listę haseł matematycznych, nie przesądzając o zakresie i stopniu abstrakcji w realizowaniu tych haseł. Programy nie są uzupełnione o żadne bardziej szczegółowe syllabusy. Programy te w większości nie mówią nic o konkretnych umiejętnościach, jakie powinni posiąść studenci w wyniku zaliczenia kursu. Nie wspomina się w nich o tematyce ćwiczeń, która nie jest przecież tożsama z tematyką wykładu. Przytaczane w programach pozycje literatury nie są na ogół deklarowane jako podstawowe podręczniki na których opiera się kurs (i z których mogliby korzystać studenci), a jedynie jako książki których zawartość częściowo pokrywa się z zawartością kursu. Wiele spośród tych książek jest obcojęzycznych (angielski, rosyjski), i prawie nie ma wśród nich zbiorów zadań, które mogłyby służyć studentom pomocą do ćwiczeń.
Z przeprowadzonej ankiety (w której wzięło udział 25 spośród osób prowadzących w ostatnich 2 latach wykłady) wynika, że:
Charakter wykładów.
Dostarczone programy kursów oraz wypowiedzi w ankietach wskazują na to, że większość matematycznych wykładów, także tych na studiach czteroletnich i na specjalności ogólnej, ma teoretyczny i abstrakcyjny charakter. Teoria zajmuje w nich 60-80% zawartości, a wraz z ilustrującymi ją przykładami 90-100% zawartości. Oznacza to, że na wykładach poświęca się bardzo niewiele (0-10%) czasu na pokazywanie zastosowań omawianych elementów teorii do rozstrzygania problemów i rozwiązywania zadań. Omawianie różnych umiejętności oraz sposobów rozwiązywania zadań dotyczących tematyki kursu najczęściej w ogóle nie ma miejsca. Panuje przekonanie, że to ostatnie powinno być robione na ćwiczeniach, ale ćwiczenia z reguły odbywają się bez przemyślanego planu i programu, zaś listy zadań rzadko są układane pod kątem systematycznego ćwiczenia takich umiejętności.
Od tego obrazu, ze względu
na specyfikę tematyczną, odbiegają nieco wykłady z analizy, gdzie omawianie
różnych sposobów obliczania granic, całek, itp. zajmuje sporo czasu.
Frekwencja na wykładach.
Obecność na wykładach nie jest dla studentów obowiązkowa. Według oszacowań wykładowców na I roku studiów, i częściowo jeszcze na II, frekwencja na wykładach sięga 90%. Później ustala się ona na poziomie 60-70%, by w przypadku niektórych kursów na dalszych latach spaść nawet poniżej 50%. Omawiane oszacowania nie dotyczą wykładów monograficznych na starszych latach, na których frekwencja bywa zapewne jeszcze niższa.
Frekwencja bywa niższa na wykładach, do których nie jest przewidziany egzamin, a także na wykładach kończących się egzaminem dopiero w jednym z dalszych semestrów.
Sytuacja nie odbiega od opisywanej
powyżej również na wykładach dla studentów specjalności teoretycznej i
zastosowań.
Konspekty wykładów.
W przypadku dwóch z pośród kursów objętych ankietą studenci otrzymali szczegółowe konspekty zawierające cały wykładany materiał, przygotowane przez wykładowców. W przypadku innego kursu definicje (i podstawowe własności) kluczowych pojęć z wykładu były dość obszernie przytaczane na początku list zadań dotyczących tych pojęć. W jeszcze jednym przypadku wykład oparty był ściśle na podręczniku dostępnym w języku rosyjskim lub angielskim, zaś studenci (zachęceni przez wykładowcę) kolejno opracowywali tłumaczenia fragmentów tego podręcznika – do wspólnego użytku.
Częstym zjawiskiem jest korzystanie
przez studentów z dobrze prowadzonych notatek z wykładu przez jednego z
ich kolegów. Notatki takie bywają kopiowane w wielu egzemplarzach w punkcie
kserograficznym w hallu Instytutu.
Forma ćwiczeń.
W przytłaczającej większości przypadków ćwiczenia w ramach kursów matematycznych poświęcone są rozwiązywaniu zadań z list dostarczanych studentom. Ich forma jest jednakże zróżnicowana. Wśród 14 osób prowadzących ćwiczenia, które wzięły udział w przeprowadzonej ankiecie, reprezentowane były następujące formy:
Wymagania na zaliczenie ćwiczeń:
Z przeprowadzonej ankiety
wynika, że prawie nie zdarza się by student nie uzyskał zaliczenia (pozytywnej
oceny) z ćwiczeń. Kryteria zaliczenia bywają mocno naciągane w dół i sprowadzają
się często do pamięciowego (bez zrozumienia) opanowania 2-3 algorytmów,
do uzyskania zaledwie 30 % punktów na sprawdzianie na którym łatwo
jest ściągać, bądź do obecności na prawie
wszystkich zajęciach i wykazaniu jakiegokolwiek postępu. W przypadku studentów,
którzy mimo wszystko nie spełniają kryteriów na zaliczenie stosowane są
różnego rodzaju ustne dopytywania, wielokrotne dodatkowe sprawdziany,
zaliczanie coraz łatwiejszych wariantów kolokwium do skutku, itp. W takich
przypadkach zdarza się, że ostatecznie na zaliczenie wystarczy rozwiązać
zadanie z zakresu szkoły średniej. Spośród 14 osób prowadzących ćwiczenia,
które wzięły udział w ankiecie, tylko
3 osoby stosowały wyraziste kryterium jednego sprawdzianu poprawkowego
na zaliczenie. 1osoba dopuszczała studentów bez zaliczenia do egzaminu,
dając im zaliczenie w przypadku jego zdania, zaś 1 osoba wystawiała oceny
(także niedostateczne) wyłącznie na
podstawie pracy studenta przez cały semestr, bez stosowania jakichkolwiek
procedur poprawkowych przy końcu semestru.
Koordynacja wymagań wobec studentów w równoległych grupach ćwiczeniowych.
Problem takiej koordynacji dotyczy głównie kursów na I roku, oraz kursów na specjalności ogólnej, gdzie jest kilka równoległych grup ćwiczeniowych. Spośród 13 wykładowców prowadzących takie kursy i biorących udział w przeprowadzonej ankiecie, 7 podjęło kroki w kierunku takiej koordynacji, zaś 6 nie podjęło. Kroki te polegały najczęściej na ujednoliceniu ilości i charakteru sprawdzianów, lub wręcz na przeprowadzeniu ich wspólnie we wszystkich grupach, a czasem na ustaleniu wspólnych kryteriów minimum na zaliczenie. Z kolei spośród 9 ankietowanych osób prowadzących ćwiczenia w jednej z kilku równoległych grup, 5 stwierdziło brak jakiejkolwiek koordynacji wymagań.
W przypadku kursów na których
brak było takiej koordynacji, prowadzący ćwiczenia ustalali kryteria i
formy sprawdzianów na własną rękę, często w sposób bardzo różny pod względem
poziomu wymagań. W efekcie zdarzało się, że nawet po kilku tygodniach trwania
zajęć studenci odchodzili z grupy, w której wymagania były wyższe, i byli
przyjmowani do grup o niższych wymaganiach.
Współpraca wykładowcy z prowadzącymi ćwiczenia.
Dane z ankiet (a także potoczna obserwacja) wskazują na fakt, że kontakt pomiędzy prowadzącymi ćwiczenia a wykładowcą tego samego kursu bywa bardzo ograniczony. 3 spośród 7 ankietowanych prowadzących ćwiczenia dla specjalności ogólnej stwierdziło, że kontakt taki ogranicza się do przekazywania list zadań, a już nawet nie zawsze programu wykładu. Na innych specjalnościach problem ten nie jest tak nasilony, gdyż częściej ćwiczenia są prowadzone przez samego wykładowcę lub przez osobę blisko z nim związaną (z tego samego zakładu).
Różne inne wypowiedzi z ankiet potwierdzają fakt częstego braku takiego kontaktu oraz jego negatywne skutki. Jeden z wykładowców samokrytycznie pisze, że zbyt mało kontrolował przebieg ćwiczeń. Inny na podstawie własnego świeżego doświadczenia sugeruje, że jeśli jest kilka grup ćwiczeniowych, to wykładowca powinien prowadzić jedną z nich, bo dopiero na ćwiczeniach widać jak bardzo studenci nie rozumieją tego co jest na wykładzie. Kolejny wykładowca ubolewał, że prowadzący ćwiczenia mieszają studentom (specjalności nauczycielskiej) w głowach stosując algorytmy których nie było na wykładzie, a pomijając te na nim omówione.
Wydaje się, choć ankieta
nie badała tej sprawy, że do rzadkości należą choćby krótkie spotkania
wykładowcy z prowadzącymi ćwiczenia, poświęcone różnym szczegółom przeprowadzanego
kursu.
Listy zadań.
W przypadku większości kursów listy zadań stanowią podstawowy, a najczęściej po prostu jedyny materiał pomocniczy do prowadzenia ćwiczeń. Listy są układane, kopiowane i przekazywane studentom dość systematycznie. W ogromnej większości przypadków listy te są tworzone przez wykładowców (w przypadku 2 kursów na ponad 20 objętych ankietą listy były układane przez prowadzących ćwiczenia, zaś w jednym przypadku wspólnie). W ciągu semestru na listach zadań do 60-godzinnego kursu (30 +30) pojawia się od ok. 50 do 150 zadań (nieco więcej na kursach z analizy, gdzie listy zawierają tradycyjnie mnóstwo przykładów na obliczanie granic, pochodnych, całek, itp.). Przegląd list dostarczonych przez niektórych wykładowców wraz z ankietami skłania do poczynienia następujących uwag, dotyczących głównie studiów 4-letnich i specjalności ogólnej:
Treści kursów zbyt trudne do opanowania przez znaczną część studentów.
Poza zasięgiem znacznej części studentów pozostaje już od pierwszego roku studiów opanowanie między innymi następujących pojęć i umiejętności:
Znaczna ilość studentów wykazuje braki w zakresie następujących zagadnień szkolnych:
, 
, 
A. BLOK KURSÓW DYDAKTYCZNYCH (WRAZ Z PRAKTYKAMI).
Dydaktyka matematyki na specjalności ogólnej studiów 5-letnich.
Program wykładu (60 godz.) obejmuje z jednej strony ogólne (i dość teoretycznie potraktowane) zagadnienia dydaktyki matematyki, zaś z drugiej strony zagadnienia szczegółowe związane z nauczaniem szkolnym pewnych działów matematyki (zarówno w szkole podstawowej jak i średniej).
Ćwiczenia (120 godz.) w połowie mają charakter seminaryjny (uzupełnianie i utrwalanie zagadnień dydaktycznych z wykładu) i laboratoryjny (np. zapoznawanie się z pomocami dydaktycznymi). W drugiej połowie ćwiczenia mają charakter praktyczny, i obejmują rozwiązywanie zadań szkolnych (ze zwróceniem uwagi na aspekt metodyczny), hospitacje lekcji pokazowych i ich analizowanie, oraz lekcje próbne studentów w szkole w obecności grupy studenckiej.
Zajęcia w ramach tego kursu
prowadzone są we współpracy z nauczycielami szkół podstawowych i średnich,
którzy organizują lekcje pokazowe oraz przyjmują studentów (w 2-osobowych
zespołach) na tzw. śródroczne praktyki wstępne. Praktyki te obejmują konsultacje
z nauczycielem w sprawie lekcji próbnej, hospitację lekcji prowadzonej
przez nauczyciela oraz przez kolegę z zespołu, poprowadzenie lekcji próbnej
przez studenta oraz jej omówienie z
nauczycielem i kolegą.
Metodyka nauczania matematyki na specjalnościach zastosowań i teoretycznej.
Te zajęcia są w założeniach
zbliżone charakterem do zajęć z dydaktyki na sekcji ogólnej. Wyższy poziom
studentów na tych dwóch specjalnościach pozwala zrealizować w mniejszym
wymiarze czasu podobny program. Również w ramach tych zajęć (jak w przypadku
dydaktyki na specjalności ogólnej) odbywają się hospitacje lekcji w szkołach,
lekcje próbne w obecności grupy oraz odbywane pod
kierunkiem nauczycieli praktyki wstępne.
Praktyka pedagogiczna ciągła na studiach 5-letnich.
Praktyka ta obejmuje dwa 4-tygodniowe okresy (jeden w szkole podstawowej i jeden w średniej) od połowy września do połowy października, w trakcie których student pracuje w charakterze asystenta nauczyciela, który jest jego opiekunem. W trakcie obu części praktyki student hospituje łącznie minimum 120 lekcji matematyki w różnych klasach, prowadzonych zarówno przez nauczycieli jak i innych praktykantów, oraz przeprowadza samodzielnie minimum 36 lekcji próbnych. Ponadto student uczestniczy w innych formach działalności szkoły oraz zapoznaje się z podstawowymi rodzajami dokumentacji szkolnej.
Praktyka odbywa się na podstawie
szczegółowego planu przygotowanego przez studenta wspólnie z nauczycielem-opiekunem.
Po jej zakończeniu student przedstawia podpisane przez opiekuna sprawozdanie
oraz ocenę. Większość studentów jest wizytowana w trakcie praktyki przez
pracownika instytutu.
Metodyka nauczania matematyki na studiach 4-letnich.
Zajęcia te obejmują przede
wszystkim szczegółowe omówienie wszystkich tematów z programu matematyki
w klasach IV-VIII szkoły podstawowej -–pod kątem metodyki nauczania, pomocy
naukowych, ujęć tematu w kilku wybranych podręcznikach. Ponadto zajęcia
obejmują nieco praktycznej psychologii rozwojowej, pod kątem zapoznania
się np. z ograniczeniami możliwości dzieci w poszczególnych etapach wzrastania.
Dydaktyka na studiach 4-letnich.
Kurs ten ma na celu bardzo praktyczne omówienie różnych aspektów nauczania matematyki w szkole podstawowej, w tym:
Prócz zdania egzaminu warunkiem zaliczenia kursu jest
pisemne przygotowanie konspektu lekcji, opracowanie gry matematycznej oraz
zaprezentowanie wraz z omówieniem nagrania video z lekcji próbnej przedstawiającego
ciekawy problem dydaktyczny.
Szkoła ćwiczeń – praktyka na studiach 4-letnich.
Praktyka ta odbywa się wyłącznie we wrocławskich szkołach podstawowych i obejmuje 4 godziny zajęć tygodniowo na trzecim roku studiów, oraz 6 godzin – na czwartym roku. W jej ramach studenci pracują w 3-osobowych zespołach, każdy zespół w jednej szkole pod kierunkiem jednego nauczyciela. Od początkowego hospitowania lekcji matematyki już w drugim semestrze praktyki studenci przechodzą do samodzielnego ich prowadzenia. Ilość samodzielnie przeprowadzonych lekcji wynosi przeciętnie ok. 50 na IV roku oraz ok. 20 na III roku studiów, choć w przypadku niektórych studentów bywa znacznie wyższa. Dodatkowo, studenci uczestniczą w prowadzeniu zajęć wyrównawczych, w wycieczkach szkolnych, a w przypadku studentów lepszych – także w prowadzeniu kółek matematycznych.
Po każdym roku praktyki opiekujący się nauczyciel sporządza ocenę-sprawozdanie z przebiegu praktyki (osobno dla każdego studenta z grupy). Każdy student jest przynajmniej raz w roku hospitowany przez pracownika instytutu w trakcie prowadzonej przez siebie lekcji, zaś często inna z jego lekcji jest filmowana na video i omawiana na zajęciach z dydaktyki. Ostatecznie za przebieg praktyki student jest oceniany przez wyznaczonego pracownika instytutu, który na ogół pozostaje w stałym bieżącym kontakcie z nauczycielami opiekującymi się grupami praktykantów (kilka razy w roku organizowane są w instytucie spotkania z tymi nauczycielami).
Ze względów finansowych w
poprzednich latach szkoły ćwiczeń na trzecim roku odbywały się w zespołach
6-osobowych, a dawniej nawet w 10-osobowych.
Uwagi organizacyjne.
B. BLOK ZAJĘĆ INFORMATYCZNO-KOMPUTEROWYCH.
Podstawy informatyki na wszystkich specjalnościach studiów 5-letnich.
Wykłady do tego kursu prowadzone są w ostatnich latach przez pracowników Instytutu Informatyki (ćwiczenia przez pracowników obu instytutów wydziału). Obejmują one systematyczną i dość teoretyczną naukę programowania w Pascalu. Ćwiczenia odbywają się w małych grupach w laboratorium komputerowym, choć w ostatnim roku, z powodu większej ilości studentów na drugim roku, połowa ćwiczeń w każdej grupie odbywa się poza laboratorium. Ćwiczenia polegają na analizowaniu działania oraz na modyfikowaniu przykładów programów dostarczanych przez wykładowcę, a w drugim semestrze zajęć także na samodzielnym programowaniu pod kierunkiem prowadzącego ćwiczenia.
W poprzednich latach zajęcia
z podstaw informatyki bywały poświęcane programowi TEX.
Informatyka na studiach 4-letnich.
Zajęcia te są prowadzone
przez pracowników Instytutu Matematycznego. Realizowany na nich program
obejmuje: podstawowe informacje o sprzęcie mikrokomputerowym, elementy
systemu operacyjnego DOS (operacje na plikach i katalogach), Norton Commander,
Pascal wraz z elementami grafiki, oraz elementy systemu Windows i pakietu
Office (głównie Word). Część dotycząca programowania w Pascalu zajmuje
ok. 75% czasu zajęć. Duży nacisk jest
położony na matematyczne przykłady z takich działów jak arytmetyka, układy
równań liniowych, całkowanie numeryczne, miejsca zerowe funkcji, itp.
Laboratorium komputerowe na studiach 4-letnich.
Zajęcia te obejmują w ostatnich
latach elementarne wprowadzenie do systemów operacyjnych DOS i Windows,
a także zapoznanie z kilkoma programami o charakterze ogólnym bądź matematycznym
dostępnymi w ich ramach (Derive, GnuPlot, Word, Excel). Na drugim roku
obejmują przygotowanie do samodzielnego pisania tekstów matematycznych
w TEX’u.
Laboratorium komputerowe na specjalności ogólnej studiów 5-letnich.
Ostatnio realizowany program tych zajęć obejmuje podstawy Unixa, w tym: podstawowe operacje na plikach, edytor Emacs, oknowo-ikonowy system XWindows, Lynx i poruszanie się po internecie w trybie tekstowym, Netscape oraz tworzenie własnych stron WWW w języku HTML. Zdarza się też nauka pisania tekstów w LAMEX’u.
Poprzednio realizowany program
(przez innego prowadzącego) poświęcony był zastosowaniom komputera w nauczaniu
matematyki. Obejmował takie zagadnienia jak: edytor, obliczenia symboliczne
(np. Derive), arkusz kalkulacyjny i jego możliwości obliczeniowe, geometria
z programem Cabri. Typowym zadniem na zaliczenie było rozwiązanie
i zredagowanie zadania maturalnego przy pomocy komputera.
Laboratorium statystyczne oraz pracownia maszyn na specjalności zastosowań.
Zajęcia te obejmują najczęściej
naukę posługiwania się pakietem Statistica oraz statystycznych zastosowań
Excela.
Forma egzaminów.
Egzaminy opisane w ankiecie miały następujące formy:
Czas trwania egzaminów pisemnych wahał się od 1,5 do 4 godzin. W połowie przypadków egzaminy pisemne odbywały się w kilku częściach (od 2 do 3, zaś w jednym przypadku osobna część na każde zadanie). W jednym przypadku rolę egzaminu pełniło 5 kolokwiów przeprowadzonych w ciągu całego semestru, zaś w innym przypadku w środku semestru został przeprowadzony egzamin połówkowy, którego rezultaty w 50% wpływały na końcową ocenę z egzaminu.
W przeprowadzeniu i poprawieniu
egzaminu z reguły udział biorą wykładowca oraz osoby prowadzące ćwiczenia
w ramach danego kursu. W przypadku kursów na specjalnościach zastosowań
i teoretycznej, oraz na studiach 4-letnich, najczęściej jest to sam wykładowca.
Zakres, poziom trudności i kryteria oceniania egzaminów.
W 7 przypadkach zakres egzaminu był określony w ankiecie jako znacznie mniejszy niż zakres kursowego wykładu (“tylko łatwe zadania”, “tylko elementarne rzeczy”, “tylko niezbędne minimum”, “60% wykładu”, “70% wykładu i ćwiczeń”). Najczęściej pojawiające się w ankiecie określenia dotyczące zakresu egzaminu mówią o zadaniach podobnych do tych z ćwiczeń oraz o znajomości podstawowych definicji i twierdzeń z wykładu. Na egzaminach ustnych dochodzi do tego znajomość przykładów. Kilka osób zaznaczyło, że na przeprowadzanym przez nich egzaminie nie była wymagana znajomość dowodów twierdzeń z wykładu.
W 9 przypadkach kryteria ocen z egzaminu (pisemnego) ustalone były z góry, wahając się od 30-35% (4 egzaminy) do 50%. Kilka osób napisało, że kryteria ustalone zostały na podstawie wyników uzyskanych przez studentów. W 2 przypadkach do oceny wliczały się tylko zadania rozwiązane w pełni (bez uwzględniania rozwiązań cząstkowych), zaś w jednym przypadku studenci mieli rozwiązać wybrane 4 zadania z zaproponowanych siedmiu. Dwóch wykładowców przyznało, że ostatecznie do zdania egzaminu wystarczała wiedza z zakresu szkoły średniej, zaś u dwóch innych wystarczająca była znajomość kilku podstawowych wzorów i umiejętność posłużenia się nimi w obliczeniach. W sporej ilości przypadków minimum wystarczające do zdania egzaminu nie zostało w ankiecie sformułowane.
W przypadku 3 kursów studenci z oceną z ćwiczeń od 4 lub 4+ w górę byli całkowicie zwalniani z egzaminu pisemnego, z wpisem oceny uzyskanej na ćwiczeniach. W 2 innych przypadkach ocena uzyskana na ćwiczeniach miała wpływ na ocenę końcową na równi z wynikiem egzaminu.
Spośród osób które wypowiedziały
się w ankiecie na temat egzaminu poprawkowego (takie egzaminy praktycznie
nie zdarzają się na specjalności teoretycznej, zaś na specjalności zastosowań
dotyczą zaledwie kilku studentów), 7 stwierdziło że kryteria na nim nie
różniły się od kryteriów na egzaminie właściwym, 4 napisały że egzamin
poprawkowy był łatwiejszy lub nawet
dużo łatwiejszy, zaś w 3 przypadkach (na specjalności ogólnej i na studiach
4-letnich) egzaminu poprawkowego w ogóle nie było.
Weryfikacja opanowania teorii na egzaminach pisemnych.
Dominująca forma weryfikacji
wiedzy na egzaminach pisemnych związana jest z rozwiązywaniem zadań. W
swych wypowiedziach w ankiecie wiele osób sygnalizowało w jaki sposób starają
się weryfikować także wiedzę teoretyczną na takich egzaminach. Obok wspomnianej
już części testowej w ramach niektórych egzaminów,
często pojawiającą się tu formą są (zadane niezależnie od zadań) pytania
dotyczące definicji i twierdzeń z wykładu. Na jednym z egzaminów przy rozwiązaniach
zadań wymagane było podanie definicji wskazanych pojęć występujących w
zadaniach. Kilka osób prowadzących
kursy zwróciło uwagę na trudność weryfikacji wiedzy teoretycznej w ramach
egzaminu pisemnego, skądinąd koniecznego przy wzrastającej liczbie studentów
biorących udział w poszczególnych kursach.
Oceny uzyskiwane na egzaminach.
Informacje opisane w tym podrozdziale pochodzą z analizy protokołów egzaminacyjnych z ostatnich 2 lat. Dotyczą one głównie dużych kursów na I roku, na specjalności ogólnej oraz na studiach 4-letnich.
Na I roku studiów pierwszy termin egzaminów oblewa od 20 do 60% studentów (licząc oba potoki poszczególnych kursów łącznie). Ilość ocen bardzo dobrych i dobrych prawie nigdy nie przekracza odpowiednio 10% i 20 %, w wielu przypadkach będąc znacznie niższą (te lepsze oceny otrzymują niemal wyłącznie przyszli studenci specjalności teoretycznej i zastosowań). Oznacza to, że dominującą jest ocena dostateczna, którą w pierwszym terminie otrzymuje na większości egzaminów ponad 40% studentów, zaś po obu terminach łącznie ponad 60%.
Im więcej jest ocen niedostatecznych w pierwszym terminie, tym łagodniejszy jest egzamin poprawkowy. Ostatecznie egzaminy z poszczególnych kursów na I roku zdaje od 80 do 90% przystępujących do nich studentów. Zważywszy jednak, że nie zawsze są to ci sami studenci, oraz że wielu studentów I roku po pierwszych niepowodzeniach w ogóle nie przystępuje do kolejnych egzaminów, odsiew na I roku sięga po obu semestrach 30-35%.
Studenci studiów 4-letnich, mający na I roku zajęcia i egzaminy wspólne ze studiami 5-letnimi, otrzymują przeciętnie oceny gorsze od średniej. Odsiew w ich przypadku przekracza najczęściej 50%, zaś wśród pozytywnych ocen z egzaminu zdecydowanie dominują oceny dostateczne.
Począwszy od II roku studiów pojawia się tendencja do nieoblewania studentów na egzaminach. Realizowana jest ona w kilku wariantach. Częsty wariant polega na oblaniu dużej ilości studentów w pierwszym terminie (od 30 do 50%), a następnie na przepuszczeniu wszystkich na egzaminie poprawkowym, który często odbywa się w krótkim odstępie czasu od pierwszego egzaminu. Inny częsty wariant polega na przepuszczeniu wszystkich (lub niemal wszystkich) studentów już w pierwszym terminie egzaminu. W obu tych przypadkach ocenę dostateczną otrzymuje aż 70-80% studentów.
Na II roku ciągle jeszcze około połowa egzaminów kończy się dla sporej liczby studentów oblaniem, także w terminie poprawkowym. Na takich egzaminach przeważnie około 20% studentów oblewa pierwszy termin, a z nich około połowa oblewa także i drugi termin. Taka praktyka oblewania około 10% studentów utrzymuje się już tylko na nielicznych egzaminach na III roku, zaś właściwie zupełnie zanika na latach starszych.
Na III roku pojawia się, dominująca już zdecydowanie na latach starszych, praktyka stawiania niemal wyłącznie ocen dobrych i bardzo dobrych, nierzadko z ogromną przewagą tych ostatnich. Stawianie ocen niedostatecznych, choćby tylko w pierwszym terminie, na starszych latach nie zdarza się już prawie wcale.
Na egzaminach do wspólnych
kursów dla specjalności teoretycznej i zastosowań, w semestrach od 4 do
6-ego, studenci tej pierwszej specjalności uzyskują z reguły oceny bardzo
dobre i dobre. Studenci specjalności zastosowań rzadko otrzymują oceny
bardzo dobre, a nie należy do rzadkości że 3 do 5 osób z tej sekcji oblewa
pierwszy termin egzaminu, a z nich 1-2 oblewają
także i termin poprawkowy.
Przebieg studiów w liczbach.
W ostatnich kilku latach ilość osób przyjmowanych na studia była w poszczególnych latach zbliżona, wzrastając istotnie (o około 50 osób) dopiero w ostatnim roku. Z tego też względu ilościowy przebieg studiów dla poszczególnych podejmujących studia roczników może być nieźle przybliżony poprzez następujące dane dotyczące ilości osób studiujących na poszczególnych studiach i specjalnościach w drugim semestrze obecnego roku akademickiego (1997/98).
II rok – 135 osób, w tym 29 powtarzających rok, na 152 osoby przyjęte na studia w poprzednim roku;
s. ogólna – 110 osób, s. zastosowań – 19 osób, s. teoretyczna – 6 osób;
III rok – 111 osób, w tym 18 powtarzających rok (nie licząc osób które powtarzały II lub I rok i kontynuują
studia bez dalszych poślizgów);
s. ogólna – 86 osób, s. zastosowań
– 15 osób, s. teoretyczna – 10 osób.
II rok – 27 osób, w tym 4 powtarzające rok, na 52 osoby przyjęte na studia w poprzednim roku;
III rok – 24 osoby, w tym 7 powtarzających rok (nie licząc osób powtarzających któryś poprzedni rok i
kontynuujących studia na III roku);
Ten rozdział raportu
omawia kilka dodatkowych czynników które w istotny sposób decydują o charakterze
i jakości studiów prowadzonych w Instytucie.
Warunki korzystania z biblioteki i czytelni przez studentów.
Wszyscy studenci mają możliwość
korzystania z biblioteki na miejscu (w czytelni), a także mogą w Instytucie
(odpłatnie) wykonać odbitki kserograficzne książek i czasopism z biblioteki.
Każdy student studiów dziennych ma możliwość zapisania się do biblioteki,
co daje mu prawo wypożyczania do domu do trzech książek na okres do dwóch
tygodni. Studenci nie mogą wypożyczać
do domu żadnych czasopism, a także książek zagranicznych (z wyjątkiem rosyjskich),
chyba że uzyskają w poszczególnym przypadku zgodę od komisji bibliotecznej.
Nie mogą także wypożyczać książek z depozytu PAN, a także książek starych
(o wartości archiwalnej). Studenci
nie mają bezpośredniego dostępu do księgozbioru, a jedynie poprzez pracowników
biblioteki.
Stopień zainteresowania studentów biblioteką.
Na 773 studentów wszystkich studiów dziennych do biblioteki zapisanych
jest ok. 460, spośród których
większość dość aktywnie korzysta z możliwości związanych z biblioteką.
Ilość studentów odwiedzających dziennie bibliotekę można oszacować (np.
na podstawie liczby rewersów) na 30 do 40. Mniej więcej połowa z nich wypożycza
czasopisma bądź książki do natychmiastowego skopiowania na ksero. W ostatnich
kilku latach studentów odwiedzających bibliotekę przybywa, co zapewne wiąże
się głównie z ogólnym wzrostem liczby studentów.
Pozycje, z których studenci korzystają najczęściej.
Zdecydowanie najczęściej
studenci korzystają z pozycji związanych z kursem dydaktyki matematyki,
a więc z podręczników i zbiorów zadań do szkół podstawowych i średnich,
z czasopism “Matematyka”, “Nauczyciel i Matematyka”, “Delta”, a także z
książek dotyczących dydaktyki matematyki.
Kolejną grupę stanowią zbiory zadań (np. Onyszkiewicza-Marka z logiki i
teorii mnogości, Krysickiego-Włodarskiego z analizy, Gdowskiego-Plucińskiego
z geometrii analitycznej) oraz przystępne podręczniki akademickie (np.
“Algebra” Gleichgewichta, “Analiza”
Fichtenholza bądź Kuratowskiego, “Arytmetyka” Sierpińskiego, “Rachunek
prawdopodobieństwa” Fellera). Kolejną dużą grupę stanowią książki o charakterze
popularyzatorskim, jak “Kalejdoskop” Steinhausa lub “Liczby i figury” Rademachera-Toeplitza,
oraz podręczniki do fizyki (Resnick’a-Haliday’a, Feynmana, Rogersa).
Polityka dotycząca zasobów dydaktycznych biblioteki.
W gestii trzyosobowej komisji bibliotecznej funkcjonującej w instytucie pozostają decyzje dotyczące w zasadzie zakupu czasopism i książek o charakterze wyłącznie naukowym. Nie ma żadnej osoby bądź komisji, która odpowiadałaby specyficznie za politykę zakupów bibliotecznych związanych z dydaktyką. Wyżej wspomniana komisja sporadycznie podejmuje decyzje w sprawach dydaktycznych, lecz siłą rzeczy nie prowadzi żadnej aktywnej polityki.
W ciągu ostatnich kilku lat nie miały miejsca zakupy większej ilości egzemplarzy jakiegoś podręcznika akademickiego lub zbioru zadań. Zakupy pojedynczych egzemplarzy są dokonywane sporadycznie, z przypadkowych rekomendacji różnych osób, i częściej dotyczą książek o charakterze popularyzatorskim. Podobnie ma się sytuacja z czasopismami przeznaczonymi dla nauczycieli matematyki. Dość systematyczne są natomiast zakupy pojedynczych egzemplarzy podręczników szkolnych, konsultowane z kierownikami zakładów dydaktyki oraz metodyki.
W instytucie nie ma żadnego celowego funduszu na zakup książek o charakterze dydaktycznym. Również procedura rejestrowania i wciągania książek do księgozbioru nie uwzględnia rozróżnienia specyfiki naukowej bądź dydaktycznej nabywanych książek. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że koszt nabycia jednej zagranicznej książki naukowej jest równy cenie ponad 10 sztuk przeciętnego polskiego podręcznika lub książki (typu Knutha “Matematyka dyskretna” lub Couranta i Robbinsa “Co to jest matematyka”), zaś koszt rocznej prenumeraty pojedynczego tytułu czasopisma odpowiada cenie od 30 do ponad 100 takich książek.
Znajdujące się w bibliotece
podręczniki akademickie lub zbiory zadań, w wielu wypadkach bardzo chętnie
wypożyczane przez studentów, często są w opłakanym stanie niemal uniemożliwiającym
korzystanie z nich. Nie istnieje żaden mechanizm, dzięki któremu podejmowane
byłyby decyzje o dokupieniu, naprawie bądź odbiciu na kserografie większej
ilości takich książek.
Sposób katalogowania.
Sposób katalogowania książek
w bibliotece, choć zgodny z formalnymi standardami, jest bardzo niedogodny
z punktu widzenia studentów jako użytkowników. Podręczniki akademickie
są zgrupowane w jednym dziale, bez rozbicia na działy matematyki, a także
bez rozróżnienia tych elementarnych i tych zaawansowanych. Wyjątek stanowią
w nowym katalogu rzeczowym działy statystyka oraz równania różniczkowe,
w ramach których wydzielone są poddziały podręczników i dzieł ogólnych.
Nieco lepiej sytuacja wyglądała w starym katalogu rzeczowym, ale ten dotyczy
tylko znikomej części księgozbioru.
System zadaniowy.
Od kilku lat z ćwiczeniami
do niektórych zajęć na niskich latach studiów związany jest system częstych
sprawdzianów, niekiedy też zadań domowych, oraz wspólnych we wszystkich
grupach (z danego przedmiotu) kolokwiach. Najczęściej wiąże się to ze zmianą
formy ćwiczeń (w stosunku do tradycyjnie dominującej formy), które stają
się rodzajem zbiorowych konsultacji na temat rozwiązywania zadań, niekiedy
w grupach do 60 studentów.
Poprawianie zadań.
Funkcjonowanie takiego systemu możliwe jest dzięki przydzielaniu pracowników (głównie doktorantów, a ostatnio również, choć w niewielkim zakresie, studentów starszych lat) do poprawiania i oceniania zadań domowych i sprawdzianów. Część osób uczestniczących w takim poprawianiu robi to w ramach godzin pensum dydaktycznego odpowiednio przeliczonych na ilość zadań, zaś część robi to w ramach umów- zleceń, co jest płatne według ustalonych przez dyrekcję stawek (w tym roku ok. 50 gr za zadanie).
Skala zjawiska poprawiania zadań może być zilustrowana przez następujące dane ilościowe dotyczące pierwszego semestru obecnie kończącego się roku akademickiego:
Biuro.
Kłopoty z ilością sekretarskiej pracy związanej z obsługą systemu zadaniowego spowodowały powołanie do życia w tym roku jednoosobowego biura. Do obowiązków przydzielonej do tego biura sekretarki należy:
Opis laboratorium.
Studenckie laboratorium komputerowe składa się z 16 stanowisk obsługiwanych przez następujące komputery:
Inne komputery dostępne dla studentów.
W przedsionku laboratorium znajduje się 7 starych komputerów AT z czarno-białymi monitorami, umożliwiającymi terminalowy dostęp do Unixa i Novella. Mała pojemność pamięci i czarno-białe monitory stwarzają problemy w korzystaniu z wielu programów. Sensownie można na nich pracować w Pascalu, w Derive’ie, oraz w niektórych programach Windowsowych.
W pokoju 417 znajduje się
1 komputer z dostępem do Unixa i kilka Novellowych komputerów 386. Dalsze
3 komputery z dostępem do Novella i Unixa znajdują się w bibliotece.
Forma dostępu studentów do komputerów.
Wszyscy studenci studiów dziennych mają zakładane konta Novellowe: na studiach 4-letnich w pierwszym semestrze, zaś na studiach 5-letnich - w trzecim. Ponadto w szóstym semestrze studentom studiów 5-letnich zakładane są konta Unixowe z dostępem do poczty elektronicznej oraz Internetu.
Poza czasem kiedy sami mają zajęcia w laboratorium, studenci posiadający konto mogą używać komputerów stojących w przedsionku laboratorium, co wymaga jedynie wpisania się do zeszytu. W przypadku gdy w czasie zajęć w laboratorium nie wszystkie stanowiska są zajęte, za zgodą prowadzącego mogą korzystać z tych stanowisk również studenci nie mający w tym momencie zajęć. Korzystanie z komputerów w pokoju 417 wymaga zgody administratora, i bywa ograniczane. Komputery w bibliotece są ogólnie dostępne w godzinach otwarcia biblioteki.
Na niższych latach, z różnych
przyczyn organizacyjnych (jak częste kopiowanie na dyskietki lub korzystanie
z dysku komputera a nie z konta sieciowego), studenci uczestniczący w zajęciach
w laboratorium są przypisani do konkretnych stanowisk.
Oprogramowanie dostępne dla studentów.
W laboratoriach studenci
mają dostęp do standartowych programów DOSowych (Derive, GnuPlot, TurboPascal,
TEX), Windowsowych (Word, Excel, Acces) oraz Unixowych (Emacs, Lynx, XWindows,
Netscape, poczta elektroniczna), a także do pakietów Mathematica i Statistica,
oraz do nielicznych programów dydaktycznych z matematyki (Cabri).
Nadzór metodyczny nad laboratorium oraz zajęciami informatyczno-komputerowymi.
Doraźne i oparte głównie
na dobrej woli zaangażowanie kilku osób w sprawy zajęć dla studentów w
laboratorium nie zmienia faktu, że właściwie nie ma nadzoru metodycznego
nad tymi zajęciami.Przejawia się to z jednej strony w braku programów zajęć,
z drugiej zaś w braku osób odpowiedzialnych za dostosowywanie laboratorium
do rzeczywistych potrzeb studentów poszczególnych specjalności. Rezultatem
braku programów zajęć jest zjawisko
zmienności charakteru tych samych zajęć z roku na rok, a nawet z grupy
do grupy w tym samym roku, w zależności od przydzielonych osób prowadzących.
Powoduje to często, że studenci zapoznawani są z zagadnieniami o niejasnej
wartości z punktu widzenia ich potrzeb. Z kolei brak jest w Instytucie
osoby zorientowanej w rynku szkolnych programów dydaktycznych z matematyki
– osoby decydującej o udostępnianiu takich programów w laboratorium i o
wprowadzaniu ich do programów zajęć.
Byłoby to niewątpliwie pożyteczne ze względu na studentów specjalności
ogólnej oraz studentów studiów 4-letnich. Podobna sytuacja dotyczy oprogramowania
przydatnego dla studentów specjalności zastosowań.
Funkcjonowanie tego kserografu wydaje się być niezwykle pożyteczne z punktu widzenia usprawnienia organizacji zajęć dydaktycznych. Kserograf jest bardzo wyeksploatowany, wymaga coraz częstszych napraw, zaś jakość wykonywanych na nim odbitek stopniowo się pogarsza.
Od dwóch lat funkcjonuje
też w instytucie odpłatny prywatny kserograf, bardzo intensywnie wykorzystywany
przez studentów do kopiowania fragmentów notatek, a także książek i czasopism
z biblioteki oraz list zadań.
Na konsultacje studenci najczęściej przychodzą w celu uzyskania pomocy przy rozwiązywaniu zadań z list. Dużo rzadziej w celu uzyskania dodatkowych wyjaśnień dotyczących wykładu. Zainteresowanie konsultacjami bardzo wzrasta przy końcu semestru oraz w okresie sesji. Celem konsultacji bywa wtedy zaliczanie niezaliczonych sprawdzianów bądź po prostu zaliczanie ćwiczeń. Przy zajęciach z dydaktyki bądź metodyki konsultacje indywidualne u prowadzącego są wkomponowane w proces przygotowywania się studentów do samodzielnego poprowadzenia lekcji w szkole.
5. PODSUMOWANIE
Od kilku lat ma miejsce istotny wzrost liczby studentów na studiach dziennych w Instytucie. Ze względu na zwiększoną popularność różnych atrakcyjnych rynkowo kierunków (prawo, ekonomia, itp.) na studia matematyczne zgłaszają się kandydaci mniej zdolni. Na to nakłada się drastyczne obniżenie poziomu nauczania matematyki w szkołach średnich (zniesienie obowiązkowej matury z matematyki, zmniejszenie ilości matematyki nawet do dwóch godzin tygodniowo). W połączeniu z bardziej praktycznymi oczekiwaniami studentów (widocznymi np. na podstawie ilości studentów wybierających wykłady monograficzne o tematyce związanej z matematyką finansową i ubezpieczeniowa lub z zastosowaniami matematyki w mikroekonomii), czynniki te stanowią zupełnie nową sytuację w stosunku do tej sprzed kilku, a tym bardziej sprzed kilkunastu lat.
Stawianie czoła tej nowej sytuacji spoczywa niemal wyłącznie na dobrej woli i zaangażowaniu wielu spośród osób uczestniczących w prowadzeniu kursów. Na poziomie Instytutu i Wydziału sprawy dydaktyki pozostają niemal poza wszelką kontrolą, zaś sprawozdawczość dotycząca tej dziedziny niemal nie istnieje. Brak jest mechanizmów motywacyjnych dotyczących zaangażowania w sprawy dydaktyki, zarówno finansowych jak i związanych z karierą akademicką. Pozostaje to nie bez związku z sytuacją finansową i polityką państwa. Na wielu uczelniach i wydziałach analogiczna sytuacja wywołuje patologie, które ciągle są nie do pomyślenia na naszym Wydziale.
W tym kontekście sytuacja dydaktyki w Instytucie nie wygląda źle. Jeśli jednak spróbować spojrzeć na nią obiektywnie, abstrahując od zewnętrznych uwarunkowań i porównań, dużo spraw nie przedstawia się najlepiej. Do spraw takich należą:
Back
to main page