Parabola bez rachunków

Używając niemal tylko elementarne obserwacje geometryczne, można uzasadnić podstawowe własności paraboli. Spróbuj!

Wszystkie rysunki w tym tekście są dynamiczne (można przesuwać niektóre punkty).
Rysunki utworzone są przy użyciu programu C.a.R. - dziękujemy Rene Grothmannowi.
W przypadku, gdy któreś z rysunków nie wyświetlą się, należy 'odświeżyć stronę'.

 

Niech k oznacza ustaloną prostą i O punkt poza tą prostą.
Miejsca jednakowo odległe od O i od k tworzą linię zwaną parabolą. Oznaczmy ją Par(O,k).

 

Zadanie 0. 
Jak wyznaczać punkty paraboli Par(O,k)?

Rozwiązanie.  Dla zadanego punktu P' na prostej k, punkt P przecięcia symetralnej odcinka OP' i prostej prostopadłej do k przechodzącej przez P' jest punktem paraboli Par(O,k).
(Zobaczy kroki konstrukcji; kliknij .)

Uwaga.  
Dla (dowolnego) punktu Z przez Z' oznaczmy taki punkt na k, że ZZ' jest odległością Z od k, czyli prosta Z'Z jest prostopadła do k.
Dla punktu P paraboli Par(O,k) przez sP oznaczamy symetralną odcinka OP'.


 

 

Zadanie 1. 
Niech punkt P leży na paraboli Par(O,k).
Niech punkt X P leży na prostej sP Uzasadnij, że

X nie leży na paraboli Par(O,k).

Rozwiązanie.  

 


 

 

Zadanie 2. 
Niech punkt P leży na paraboli Par(O,k). i niech punkt Y leży po przeciwnej stronie prostej sP niż punkt O.
Uzasadnij, że

Y nie leży na paraboli Par(O,k).

Rozwiązanie.  

 


 

Wniosek A.   Proste sPpodpierającymi, tzn. parabola leży po jednej stronie prostej sP.
(To 'niemal' to samo co stwierdzenie: sP są stycznymi do paraboli.)

 

 

Zadanie 3. 
Niech punkt Z leży 'pod' parabolą. Skonstruuj taki punkt P paraboli Par(O,k), że

Z leży na sP.

Wskazówka.  

Rozwiązanie.  

Uwaga.  


 

 

Zadanie 4. 
Niech punkt P leży na paraboli Par(O,k) i punkt P'' leży na półprostej P'P poza odcinkiem P'P.
Niech nP będzie prostą prostopadłą do sP przechodzącą przez punkt P.
Uzasadnij, że

nP jest dwusieczną kąta OPP'',
czyli    | 0PN |  =  | NPP'' | .

Rozwiązanie.  


 

 

Wniosek B.  Promienie z żarówki umieszczonej w punkcie O, po odbiciu od paraboli utworzą równoległą wiązkę światła.

 

Wniosek B'.  Lusterko w kształcie paraboloidy obrotowej (= powierzchni powstałej z obrotu paraboli względem jej osi symetrii OO'), ustawione osią symetrii w kierunku słońca, skupi promienie słoneczne w punkcie O (ognisko).


 

 

Zadanie 5. 
Niech punkt P leży na paraboli Par(O,k).
Niech punkty K,L leżą na prostej sP tak, że P jest środkiem odcinka KL.
Uzasadnij, że

pole KK'L'L  =  2 . pole KL0 .

Rozwiązanie.  


 

 

Wniosek C. 
Niech P,Q leżą na paraboli Par(O,k).
Parabola dzieli wielokąt OPP'Q'Q
na dwa obszary, których stosunek pól jest równy 2 : 1.

Dowód (szkic). 
Stosujemy n razy tezę Zadania 5 dla wielokątów przybliżających owe obszary.
(Na rysunku zwiększ n przesuwając czerwoną kropkę.)
Możliwość budowania takich przylegających trapezów (i trójkątów) wynika z tezy Zadania 3.


 

 

Zadanie 6. 
Niech P,Q leżą na paraboli Par(O,k).
Niech punkt K będzie punktem przecięcia prostej sP i symetralnej odcinka P'Q'.
Uzasadnij, że

K leży na prostej sQ .

Rozwiązanie.  


 

 

Zadanie 7. 
Niech P,Q,R leżą na paraboli Par(O,k) tak, że R' leży na symetralnej odcinka P'Q'.
Niech punkt K będzie punktem przecięcia prostej sP i symetralnej odcinka P'Q'.
Uzasadnij, że

środek odcinka PK leży na prostej sR
i środek odcinka KQ leży na prostej sR.

Rozwiązanie.  


 

 

Zadanie 8. 
Niech P,Q,R leżą na paraboli Par(O,k) tak, że R' leży na symetralnej odcinka P'Q'.
Uzasadnij, że

prosta sR jest równoległa do odcinka PQ.

Rozwiązanie.  


 

 

Zadanie 9. 
Niech P,Q leżą na paraboli Par(O,k)
i niech K będzie punktem przecięcia prostych sP i sQ. Niech L oznacza środek odcinka PQ.
Uzasadnij, że

środek odcinka KL jest punktem paraboli Par(O,k).

Rozwiązanie.  


 

 

Zadanie 10. 
Niech P,Q leżą na paraboli Par(O,k)
i niech K będzie punktem przecięcia prostych sP i sQ. Niech L oznacza środek odcinka PQ i niech M i N oznaczają środki odcinków PK i PL
Parabola dzieli odcinek MN; w jakim stosunku?

Rozwiązanie.  


 

 

Uwaga. 
Na rysunku pokazano jak, mając punkty P, Q paraboli i proste sP, sQ, wyznaczać dalsze punkty paraboli (te czerwone). Czerwone punkty są środkami odcinków o czarnych końcach o numerach o jeden mniejszych. (Na rysunku punkty, które wydają się środkami pewnych odcinków są faktycznie środkami.)
Liczby pokazują kolejność konstrukcji.
 
Czarne trójkąty coraz lepiej wypełniają obszar nad parabolą zawarty w trójkącie PQK. Obliczając sumę ich pól Archimedes pokazał, że obszar nad parabolą w trójkącie PQK ma pole równe 2/3 pola tego trójkąta.
Poniżej pokażemy to trochę inaczej.


 

Zadanie 11*. 
Niech P,Q leżą na paraboli Par(O,k)
i niech K będzie punktem przecięcia prostych sP i sQ. Niech P'', Q'' leżą na odcinkach PP' i QQ' tak, że P''Q'' || PQ i K leży na P''Q''.
Uzasadnij, że:
a)  pole PKO + pole QKO = pole PKP' + pole QKQ',
b)  pole P'KP'' + pole Q'KQ'' = pole PQO,
c)  pole P'P''Q''Q' = 2 . pole PQO,
d)  parabola dzieli obszar P''PQQ'' w stosunku 2 : 1,
e)  obszar nad parabolą w trójkącie PQK ma pole równe 2/3 pola tego trójkąta.

Rozwiązanie.  


 

 

Zadanie 12*. 
Mając tylko punkty P,Q paraboli Par(O,k) i proste sP i sQ skonstruuj prostą k i punkt O.

Rozwiązanie.